فهرست انواع خورش‌ها

• مرغ فسنجان یا مرغ لاکو

مواد لازم: مرغابی یا اردک یا مرغ محلی ـ مغز گردو ساییده شده ـ ترشی ( رب انار ـ رب گوجه فرنگی) ـ ادویه.

ابتدا گردو را در و با سنگ مشته می‌سایند تا کاملاًً له شده و روغنش در بیاید، (امروزه از آسیابهای برقی استفاده می‌کنند) سپس گردو را با رب انار ترش، زرد چوبه و مقدار کمی آب، بر روی حرارت ملایم قرار داده و هر از گاهی نیز مقداری آب سرد روی گردو می‌ریزید، تا روغن گردو در بیاید. یک پیاز متوسط را نیز باید در ابتدا در مخلوط گردو و رب انار و آب رنده کرد. معمولاً اگر از مرغابی یا مرغ‌های محلی استفاده کنند، آن را به همراه گردو می‌گذارند تا بپزد و اگر از مرغ‌های شهری استفاده شود، بعد از آب پز شدن و در پایان، مرغ را در ظرف گردو می‌ریزند. در پایان وقتی غذا به روغن فتاد، یک قاشق مرباخوری رب گوجه فرنگی در قابلمه می‌ریزند که این کار باعث رنگ خوش خورش می‌شود. بهتر است که رب گوجه فرنگی را قبل از افزودن به غذا به همراه مقداری کمی روغن تفت داد تا خوش‌رنگ تر شود. در بعضی از مواقع نیز چند عدد بادمجان را که به صورت ورقه‌ای نازک بریده شده، سرخ نموده و جهت تزیین استفاده می‌کنند. در گذشته، در خورش فسنجان هم‌زمان با ریختن گردو، به عنوان ترشی مقدار قیسی و خرما نیز اضافه می‌کردند تا طعم غذا، اندکی ترش و شیرین شود.

• میرزا قاسمی

مواد لازم: بادنجان، گوجه فرنگی، سیر، تخم مرغ، ادویه و رب گوجه فرنگی.

ابتدا بادنجان‌ها را روی ذغال (امروزه چراغ گاز) کباب می‌کنند، سپس پوست سوخته آن را جدا کرده، با گوشت کوب و یا ساطور تخته(در گذشتهبه کار می‌رفت) می‌کوبند.آنگاه بادنجان‌ها را با مقداری زرد چوبه در روغن تفت داده و سیر را نیز که قبلاً خرد و سرخ کرده‌اند، به آن اضافه می‌کنند. در تابستان و بهار مقداری گوجه فرنگی را ریز خرد کرده، به مخلوط سیر و بادنجان اضافه می‌کنند و در زمستان از رب گوجه فرنگی استفاده می‌کنند. وقتی گوجه (رب) نیز تفت داده شد، تخم مرغ را اضافه می‌کنند. برنج بیجارکله

• باقلا خوروش (خورش باقلی)

مواد لازم: لوبیای خورشی (پاچ باقلا)، شوید (خشک یا تر)، سیر خام ( برگ سیر)، تخم مرغ، ادویه، روغن.

ابتدا باقلی‌ها را پوست کنده (از غلات سبز و پوسته دوم جدا می‌کنند)و همراه با سیر خلال شده یا برگ سیر خرد شده، با مقداری روغن در قابلمه( یا گمج که ظرفی گلی است و در گذشته کاربرد بیشتری داشته) کمی سرخ می‌کنند، سپس مقدار کمی زردچوبه وشوید به باقلی اضفه نموده و تفت می‌دهند. در پایان، یک یا دو لیوان آب به مواد اضافه نموده و بر روی حرارت ملایم می‌گذارند، تا وقتی که روغن غذا در روی قابلمه بالا بیاید، آنگاه تخم مرغ را اضافه می‌کنند.

در تهیه این غذا از گوشت استفاده نشده‌است، ولی نگران نباشید زیرا تخم مرغ یک جانشین مناسب برای گوشت است . انرژی حاصل از یک عدد تخم مرغ ۷۵ کالری است که معادل انرژی یک واحد ( ۳۰گرم) گوشت با چربی متوسط است .

لوبیای مخصوص باقلاقاتق نیز منبع پروتئین گیاهی خوبی است که همراه با تخم مرغ، باعث افزایش کیفیت پروتئین غذا در حد پروتئین گوشت می‌شود . این غذا را هم می‌توان با پلو و هم با نان میل کرد . انرژی این غذا در کل ، ۲۷۲۸ کالری است که اگر توسط ۵ نفر میل شود سهم هر فرد از انرژی ۵/۵۴۵ کالری خواهد بود .

• تورش تره:

مواد لازم: سبزی (جعفری، گشنیز، اسفناج، تره، چغندر)، برنج، سیرخام، ترشی (آب نارنج یا آب انار)، آلوچه سبز، تخم مرغ، ادویه.

ابتدا سبزیها را با ساطور، ریز خرد می‌کنند. سپس به اندازه یک لیوان آب و نیم لیوان برنج (برای یک کیلو سبزی خرد شده) که قبلاً خیسانده‌اند، در قابلمه می‌ریزند تا سبزی و برنج کاملاً پخته شود . سپس سیر را خرد کرده، با زردچوبه و روغن سرخ می‌کنند و به مواد داخل قابلمه اضافه می‌کنند.در آخر، در ترشی مورد علاقه، مقداری آرد برنج (گندم) حل کرده و به تدریج به خورش اضافه می‌کنند. این کار سبب لعابدار شدن خورش می‌شود. در پایان نیز تخم‌مرغها را اضافه نموده، میل می‌کنند.

• کویی خوروش (خورش کدو حلوایی)

مواد لازم: کدو حلوایی، گردو، عدس، خرما.

ابتدا کدو را پوست گرفته، به قطعات ریز خرد نموده و با مقداری آب می‌پزند. عدس را نیز قبلاً آب پز کرده و به همراه کدوی پخته، با هاون یا گوشت کوب می‌کوبند تا کاملاً له شود. سپس گردوی سابیده شده را به همراه زردچوبه و روغن به مواد اضافه نموده و تفت می‌دهند و در آخر نیز خرما را از هسته جدا کرده، به مواد یاد شده اضافه می‌کنند.

• سیرقلیه

- نوع اول:

مواد لازم: برگ سیر، سیر، شوید خشک، لپه، مرغ، تخم‌مرغ، ترشی (آبغوره یا آب انار)، ادویه، روغن.

نخست برگ سیر را به همراه سیر رنده شده وشوید خشک، در روغن تفت می‌دهند. لپه آب پز شده را به مرغ آب پز شده، آب مرغ و ترشی مورد نظر اضافه کرده، به مدت نیم ساعت روی حرارت ملایم می‌جوشانند. بعد از جا افتادن خورش، به تعداد مورد نظر تخم‌مرغ اضافه می‌کنند.

- نوع دوم:

مواد اولیه: برگ سیر، تخم‌مرغ، ترشی (آب لیمو)، مرغ یا مرغابی، ادویه.

ابتدا برگ سیر را خرد کرده، به همراه زردچوبه سرخ می‌کنند. سپس آب مرغ، ترشی و مرغ را به آن اضافه کرده و بعد از اینکه آب مرغ تبخیر شد، به تعداد مورد نیاز تخم مرغ اضافه می‌کنند.

• آلو موسما:

مواد لازم: گوشت مرغ یا مرغابی، پیاز سرخ شده، آلوی بخارایی، رب گوجه ترش (آب انار یا آب نارنج)، بادمجان، گوجه فرنگی، ادویه.

مرغ آب پز شده را به همراه پیاز سرخ شده، رب و آلوی خیس داده شده، در روغن و ادویه تفت می‌دهند. سپس ۲ لیوان آب مرغ، به مواد اضفه نموده و روی حرارت ملایم می‌گذارند تا به تدریج آب مرغ تبخیر شود . در پایان نیز غذا را با بادمجان و گوجه فرنگی سرخ شده، تزیین نموده و میل می‌کنند. (در صورت نبودن آب انار، می‌توان از ۱ تا ۲ قاشق غذاخوری رب انار به اضافهٔ مقداری شکر استفاده کرد.)

• نازخاتون( غذای ویژه شمال ایران)

مواد لازم:

بادنجان قلمی ۸ عدد

گوجه فرنگی درشت ۵ عدد

آب غوره یک دوم لیوان

نعنای خشک یک قاشق غذا خوری

پیاز رنده شده ۳ قاشق سوپ خوری

گل پر یک قاشق غذاخوری

آب انار ۲ لیوان

طرز تهیه:

بادنجان‌ها را می‌توان کبابی کرد و یا در صورت دلخواه آنها را در فر به مدت نیم ساعت قرار داد تا نرم شوند. سپس پوست می‌کنیم و خوب ساطوری می‌کنیم.

در این زمان مقداری آبجوش روی گوجه فرنگی‌ها می‌ریزیم تا پوست آنها به راحتی کنده شود. سپس گوجه‌ها را خرد کرده و کنار می‌گذاریم.

آنگاه بادنجان ساطوری شده را همراه با آب انار و آب غوره می‌گذاریم تا آهسته بجوشد و غلیظ شود. پس از آن گل پر، نعنا و پیاز رنده شده را ریخته و از روی شعله بر می‌داریم و با گوجه فرنگی خرد شده مخلوط کرده و در ظرف می‌کشیم. سپس با مقداری گردوی خرد شده تزیین می‌کنیم.

نکات تغذیه‌ای :

بادنجان دارای انرژی کمی است زیرا بیشتر حجم آن را آب تشکیل می‌دهد. ۹۲ درصد وزن بادنجان خام را آب تشکیل می‌دهد. نصف لیوان بادنجان پخته فقط ۱۴ کالری انرژی و کمتر از ۵/۰ گرم پروتئین و حدود ۳ گرم کربوهیدرات دارد. محتوای مواد مغذی آن کم است و کمتر از ۵ درصد نیاز روزانه به مواد مغذی را برآورده می‌سازد.

مقداری فیبر، کلسیم، پتاسیم، اسید فولیک و سایر ویتامین‌ها و املاح را داراست، ولی قابل ملاحظه نیستند.

به دلیل کالری پایین آن، برای افرادی می‌خواهند انرژی دریافتی و وزن خود را کاهش دهند، مناسب است.

استفاده از آبغوره و آب انار در این غذا، آن را خوشمزه کرده و نیز باعث افزایش اشتها می‌شود.

کوکوها

• بادکوبه‌ای چقرتمه (چخرتمه) (کوکوی مرغ):

مواد لازم برای ۶ نفر یک سینه مرغ کامل به وزن تقریبی یک کیلوگرم تخم مرغ، 5 تا 6 عدد پیاز متوسط یک عدد نمک فلفل و زردچوبه و دارچین به میزان لازم آب لیمو، یک استکان رب گوجه یک تا دو قاشق غذاخوری سیب زمینی متوسط: یک عدد طرز تهیه: مرغ را در یک قابلمه به همراه 4-5 لیوان آب می‌گذاریم تا بپزد. پیاز را در داخل آن رنده می‌کنیم. سیب زمینی را هم پوست می‌گیریم و تکه تکه می‌کنیم و به همراه مرغ می‌گذاریم تا بپزد. رب گوجه فرنگی، نمک، فلفل و زردچوبه را هم به مخلوط فوق اضافه می‌کنیم. هنگامی که مرغ کاملاً پخته شد، و هنگامی که هنوز مقداری آب (حدود دو سوم لیوان یا کمی کمتر) در قابلمه باقی مانده است، آبلیمو را هم اضافه می‌کنیم ... پس از چند دقیقه قابلمه را از روی آتش بر می‌داریم و کنار می‌گذاریم تا سرد شود. اگر مرغ استخوان داشته باشد، استخوان‌ها را جدا می‌کنیم و با دست گوشت مرغ را در همان قابلمه‌ای که محتوی باقیمانده آب مرغ است، ریش ریش می‌کنیم. سیب زمینی را هم له می‌کنیم و با مرغ ریش ریش شده به خوبی مخلوط می‌کنیم. حالا یکی یکی تخم مرغ‌ها را به مخلوط فوق اضافه می‌کنیم تا مخلوط ما شل شود. تقریبا با 6 تخم مرغ به غلظت دلخواه دست خواهیم یافت. ولی اگر دوست داشته باشید که کوکوی شما بیشتر پف کند می‌توانید تخم مرغ بیشتری هم اضافه کنید. یادتان باشد که اگر تخم مرغ بیشتری اضافه کردید میزان نمک و فلفل و آبلیموی غذای خود را مجددا تنظیم کنید. حالا در یک ماهی تابه حدود یک لیوان روغن می‌ریزیم تا روغن حدود دو-سه میلیمتر در ظرف بالا بیاید. می‌گذاریم تا روغن داغ داغ شود و سپس مخلوط آماده شده را داخل ظرف می‌ریزیم. پس از چند دقیقه که خوب زسر کوکو سرخ شد مقداری شعله را کم می‌کنیم و در آن را می‌گذاریم تا با شعله متوسط داخل کوکو هم خوب بپزد و سرخ شود. مقداری از روغن را هم روی کوکو می‌دهیم تا بالای آن هم خوب بپزد. بعد از حدود 15-20 دقیقه که زیر کوکو خوب سرخ شده با دقت تمام کوکو را بر می‌گردانیم و می‌گذاریم تا طرف دوم کوکو هم کاملا سرخ شود. غذای ما آماده است. در بعضی مناطق گیلان مثل املش ترجیح می‌دهند کوکوی کلفت تری داشته باشند و به جای سرخ کردن در ماهیتابه آن را در قابلمه که عرض کمتری دارد سرخ می‌کنند.

دیگر غذاهای محلی

دیگر غذاهای محلّی گیلان عبارت‌اند از:

• اناربیج: گوشت + گردو + پیاز + سبزی + آرد + آب انار + فلفل

• شش‌انداز: بادمجان یا خیار یا کدو حلوایی + گردو + پیاز + رب انار

• سیرابیج: برگ سبز سیر + تخم‌مرغ + زردچوبه

• شیرین تره: اسفناج + تخم‌مرغ + سیر

• خالو آبه: آرد برنج + گوجه سبز + انواع سبزی + شکر + تخم‌مرغ

• چخرتمه: مرغ یا گوشت چرخ کرده + پیاز + تخم‌مرغ + آب لیمو یا آب نارنج

• نازخاتون: گوشت + سبزی( نعناء و جعفری )+ بادمجان + آبغوره

• موتن‌جن: مرغ یا مرغابی + کشمش یا قیسی + گردو + رب انار + شکر

• لونگی: ماهی (معمولاً سفید) + مغز گردو + سبزی جعفری + سیرتر یا خشک + پیاز + خاویار ماهی

• کولی غورابیج : کولی + سبزی معطر + ترشی( آب غوره یا آب نارنج یا انار ترش) + شکر + مغزگردو

• ماهی فیبیج: ماهی + کشمش + نعناع + آب انار + رب انار + گلپر + فلفل

• واویشکا: دل + جگر + قلوه + پیاز + گوجه‌فرنگی + دانه انار (گاهی تخم مرغ)

• ترش شامی: گوشت + لپه + پیاز + جعفری + تخم‌مرغ + سیب زمینی + آبغوره

• شامی: گوشت + لپه + پیاز + تخم‌مرغ + زرد چوبه + فلفل. (ویژه ماه رمضان)

• انواع کوکو: کوکوی اشبل، کوکوی گردو، شاه کوکو و کوکوی اوزون برون و ...

• انواع آش: آش شلغم، آش شیر، آش خرشو (از شیر گاو تازه زاییده تهیه می‌شود)، آش ترش، آش قلمکار

آش فاطمه الزهرا، خولی آش یا خالی آش (برنج + لوبیا چیتی) و ...

• انواع کباب: پلا کباب، کباب ترش

• انواع چاشنی: کال کباب، بورانی بادمجان، بورانی اسفناج، چغندر بورانی، زیتون پرورده، اشپل

(خاویار ماهی)، ماهی شور، ماهی دودی و ...

شیرینی‌های محلی گیلان

- فرنی، رشته و خشکار، گل پالوده و ... (عمولاً در ماه رمضان استفاده می‌شود)

- ترک حلوا، خاتون پنجره، خرش حلوا و سمنو و ... (ویژه عید نوروز)

-حلوای رقایب (خیرات در روز عید مرده‌ها)

• انواع کلوچه:کلوچه فومن ـکلوچه لاهیجان و کاکا و کوکی لاهیجان

• انواع نان محلی: نان لاکو که از آرد برنج تهیه می‌شود، نان خلفه، نان تبیجان، نان کشتا (آرد برنج + کدو حلوایی + دانه’ گیاه خرفه)

• انواع ترشی: فلفل ترشی، سیرترشی، بادمجان ترشی، هفتابیجار، یارالماسی ترشی، پیاز ترشی و ...

• انواع رب: رب سیب ترش، رب نارنج، رب انار و ...

• انواع مربا: مربای بادرنگ، شقاقل، گل قند (گل محمدی)، بهار نارنج، کدو، زغال اخته، ولش (تمشک) و ...

همچنین درار (به فارسی می‌گویند نمک سبز)، یکی از چاشنی‌هایی است که همراه برخی از میوه‌ها و ماست استفاده می‌شود و از سبزیهای معطر گوناگون + نمک تهیه می‌شود.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: